Kiedy miłośnik muzyki odkrywa Hi-Fi (high fidelity audio), jedną z pierwszych rzeczy, które słyszy wszędzie jest stopień gramofonowy. Przechodząc przez wystawę Hi-Fi i Hi-End z każdej strony słyszy się: "Jak podłączysz zewnętrzny phono stage, to będzie lepiej grało" itp. Dowiedzmy się, do czego służy stopień gramofonowy w systemie domowym.
Stopień gramofonowy zawsze działa jako przedwzmacniacz. I znowu, często słyszymy to słowo i nie zawsze wiemy, co ono oznacza.
Co to jest przedwzmacniacz?
Ogólnie rzecz biorąc, przedwzmacniacz to urządzenie audio, którego zadaniem jest "przygotowanie" sygnału ze źródła (odtwarzacz CD, odtwarzacz winylowy, odtwarzacz przenośny, "magnetofon") do przesłania bezpośrednio do wzmacniacza mocy. Jak to się dzieje? Przedwzmacniacz wzmacnia moc słabego sygnału pochodzącego na przykład z odtwarzacza CD i reguluje jego poziom wyjściowy. Ten "pit stop" przesyła sygnał bezpośrednio do wzmacniacza mocy, gdzie jest on dziesięciokrotnie wzmacniany. To jest sygnał, który słyszymy przez nasze głośniki. Istnieją też specjalne przedwzmacniacze dla odtwarzaczy winylowych. Nazywane są one wzmacniaczami gramofonowymi.
Do czego służy stopień gramofonowy?
Jak już wspomnieliśmy, stopień gramofonowy to, z grubsza rzecz ujmując, specjalny przedwzmacniacz dla odtwarzacza płyt winylowych. Jeśli podłączysz gramofon "w linii" do wzmacniacza bez stopnia gramofonowego, nie będzie dźwięku. Sygnał z główki wkładki jest bardzo słaby, więc musi być najpierw wzmocniony - stopień gramofonowy właśnie to robi. Nadaje to sygnałowi liniowy charakter AFC, co jest ważnym szczegółem, ponieważ dźwięk na płycie ma początkowo wiele zniekształceń tonalnych. Zadaniem stopnia gramofonowego jest "podrasowanie" sygnału do skali liniowej, wzmocnienie go, a następnie przesłanie do wzmacniacza. Konkretny przykład, TEAC PE-505, pomoże nam zrozumieć szczegóły.
Jaki sygnał jest przetwarzany przez stopień gramofonowy?
Sygnał elektryczny jest zapisywany na płycie winylowej i musi zostać przesłany do wzmacniacza. Powiedzieliśmy już, że początkowo sygnał jest nieliniowy i ma poważne zniekształcenia tonalne. Płyty wyprodukowane po 1954 roku mają wspólny standard sygnału RIAA (Recording Industry Association of America). Jednak wytwórnie płytowe takie jak Columbia, Decca czy Victor produkowały płyty z własnymi, specyficznymi standardami sygnału, co miało bezpośredni wpływ na brzmienie, nie na lepsze. Jakie są zalety zewnętrznego stopnia gramofonowego TEAC PE-505? Na jego panelu przednim użytkownik może wybrać preset dla konkretnego typu sygnału: RIAA, Decca, Columbia. Każdy z nich zapewnia prawidłowe AFC dla danego typu sygnału. Dodatkowo, zaawansowani użytkownicy z bogatą kolekcją winyli docenią funkcję EQ Curves. Wszystkie te cechy świadczą o wysokiej klasie tego stopnia gramofonowego.
Skomplikowane? Mamy analogię: kiedy sommelier przeprowadza degustację wina, używa różnych kieliszków, aby jak najlepiej wydobyć charakter wina. Na przykład, wina czerwone mają obszerne, "pękate" kieliszki, w których wino "oddycha" i przekazuje wszystkie swoje właściwości. Niektórzy jednak mogliby pić wino z kieliszka z wodą, a ważne zapiski zniknęłyby. Nie jestem pewien, czy to dobry pomysł, by w ten sposób "tłumaczyć" wino. Tak samo jest z sygnałem: można dostosować sygnał z płyt vintage do ich specyfiki, albo po prostu uzyskać średnią jakość. Precyzyjne dostrojenie stopnia gramofonowego do konkretnego sygnału pozwoli uwolnić pełen potencjał płyty, a TEAC PE-505 jest do tego idealnym narzędziem.
Z jakimi rodzajami wkładek współpracuje stopień gramofonowy?
W gramofonach winylowych stosuje się albo głowicę MM (Moving Magnet cartridge) albo MC (Moving Coil cartridge). Te dwa typy wkładek wymagają pewnego wzmocnienia. Dlatego też na rynku istnieją trzy rodzaje stopni gramofonowych: jeden dla głowic MM, jeden dla głowic MC i jeden dla głowic MM/MC. Nasz obiekt, TEAC PE-505, może współpracować z każdym rodzajem wkładki, ponieważ ma kilka stopni korekcji i wzmocnienia. Wszystkie funkcje dostrajania dla danego typu wkładki dostępne są na panelu przednim. Porozmawiajmy krótko o cechach stopnia gramofonowego z MM i MC.
Praca z kasetą MM
Ruchome głowice magnetyczne są najbardziej rozpowszechnione na rynku i są stosowane w gramofonach z różnych segmentów cenowych. Stopień gramofonowy dla wkładki MM ma średnie wzmocnienie od 36 do 46 dB. Głowica MM ma dużą rezystancję i indukcyjność, więc stopień gramofonowy MM ma imponującą rezystancję 47000 omów (47kOhm) na wejściu. Wartość ta może się jednak różnić w zależności od wkładu - do tego niezbędna jest wartość pojemności. O czym my mówimy?
Ważnym parametrem, który można regulować we wkładkach gramofonowych MM jest pojemność, którą mierzy się w pF (pikofaradach). Różni się to w zależności od wkładki i znacząco wpływa na charakterystykę wysokich częstotliwości. Nie zagłębiając się zbytnio w fizykę, powiedzmy, że pojemność to zdolność do gromadzenia ładunku elektrycznego. Różni się ona w zależności od wkładki, co oznacza, że regulując pojemność można precyzyjnie zbalansować wkładkę gramofonową i daną wkładkę. Ponownie, porównanie do okularów jest trafne. Więc jeśli zobaczysz oznaczenie pF na panelu przednim, nie bądź zaniepokojony. Regulacja ta jest, powiedzmy sobie szczerze, przeznaczona dla estetów winylowych i jest dostępna w TEAC PE-505. Mówiąc o dźwięku, regulacja wpływa między innymi na poziom wybrzmiewania wysokich tonów.
Praca z kasetą MC
Wkładki z ruchomą cewką oferują najlepszą jakość dźwięku, ale poziom sygnału z wkładki MC jest najsłabszy: 0,15mV do 0,5mV (dla porównania z MM to 2 lub 3mV). Dlatego stopień gramofonowy musi mieć duże wzmocnienie, rzędu 60dB lub więcej. TEAC PE-505 posiada regulację impedancji dla poszczególnych wkładek. Poziom impedancji może być testowany za pomocą dedykowanego przycisku i analogowej strzałki na panelu przednim. Użytkownik ma do dyspozycji zbalansowane połączenie gramofonu ze stopniem gramofonowym - wcześniej dostępne tylko w systemach studyjnych. Optymalnym odtwarzaczem dla TEAC PE-505 jest TEAC TN-5BB, który szczegółowo opisaliśmy w tym artykule. Razem tworzą one jeden ekosystem, ponieważ gramofon ten posiada również połączenie zbalansowane.
Ważną cechą stopnia gramofonowego TEAC PE-505 jest bardzo niski poziom szumów przy pracy z wkładkami MM i MC, a także wiele możliwości regulacji, z których część omówiliśmy powyżej. Jest jeszcze jedna cecha - model ten posiada podwójne mono, aby zminimalizować zakłócenia w zwrotnicy. Wiele rozwiązań technicznych, które wcześniej były dostępne tylko dla profesjonalistów w pracy studyjnej, zostało "przeniesionych" do przedwzmacniacza. Można go słusznie uznać za model referencyjny.
Często zadawane nam pytanie brzmi: czy kupować oddzielny stopień gramofonowy, czy też korzystać z wbudowanego we wzmacniacz zintegrowany stopnia gramofonowego.
Niestety, nie każdy wzmacniacz zintegrowany może się "pochwalić" dobrym, wbudowanym stopniem gramofonowym. Często jest on instalowany na zasadzie szczątkowej. Oczywiście wraz ze wzrostem ilości zer w kratce rośnie jakość przedwzmacniacza, ale nawet wtedy precyzyjne regulacje są najczęściej niedostępne dla użytkownika. Gramofon w kolumnie wzmacniacza zintegrowanego zajmuje bardzo mało miejsca - logicznie rzecz biorąc, trudno konkurować z samodzielnym urządzeniem. "Wszystko w jednym jest wygodne, ale są zastrzeżenia co do jakości.
Oddzielny stopień gramofonowy prawie zawsze będzie lepszy od urządzenia zintegrowanego, ponieważ został on zaprojektowany wyłącznie w celu przekazywania oczyszczonego i wzmocnionego sygnału z wkładki do wzmacniacza mocy. Na przykładzie TEAC-a PE-505 pokazaliśmy możliwości nowoczesnego, profesjonalnie obciążonego przedwzmacniacza, który potrafi regulować sygnał z każdej strony. Porozmawiajmy teraz o jego brzmieniu.
Co słyszysz?
Niektórzy w swoich recenzjach nazywają ten model "przedwzmacniaczem gramofonowym dla perfekcjonistów". Taki werdykt odnosi się do wewnętrznej pracy "przedwzmacniacza" i jego brzmienia. Używaliśmy go z gramofonem TEAC TN-5BB i wzmacniaczem TEAC AX-505. Od razu można było zauważyć czystość i przejrzystość dźwięku. Słychać, jak niski jest stosunek S/N - przykładamy igłę do płyty i nie ma nawet najmniejszego szmeru czy tła. Chcesz podejść do głośnika i posłuchać: czy odtwarzanie naprawdę się zaczęło? Można to poznać po lekkim, charakterystycznym trzepotaniu.
Wbudowany stopień gramofonowy wzmacniacza innej firmy w porównaniu z TEAC-iem PE-505 od razu brzmi "prościej". Ma się wrażenie, że kolumny są przykryte "kocem".
Cechy TEAC PE-505
-
w pełni zbalansowany obwód;
-
przełączalna korekcja RIAA, Decca, Columbia;
-
Funkcja demagnetyzacji wkładki MC;
-
Wejście: XLR, RCA;
-
wyjście: XLR, RCA;
-
Obsługa wkładów: MM i MC;
-
Stosunek sygnału do szumu: 106 dB;
-
zakres częstotliwości: 20 - 20.000 Hz;
-
Przełączalne obciążenie pojemnościowe dla wkładek MM (0, 100, 220, 330pF);
-
Przełączana impedancja wkładek MC (10, 22, 47, 100, 220, 470, 1kΩ).
Werdykt
Nie ulega wątpliwości, że oddzielny stopień gramofonowy (w szczególności TEAC PE-505) jest urządzeniem dla zaawansowanych entuzjastów płyt winylowych, którzy chcą przenieść kontrolę nad odtwarzaniem na wyższy poziom. Opisywany model jest referencyjny: przepuszczając przez niego dźwięk można mieć pewność, że wzmacniacz otrzymuje sygnał wysokiej jakości, po przejściu kilku etapów przygotowania i wzmocnienia.
TEAC PE-505 SrebrnyMarka: TEAC
Gwarancja producenta, miesiące: 12
Materiał: aluminium
Dodaj do ulubionych Dla porównania 149 990 RUR. W magazynie W koszyku Kup Szybki podgląd TEAC TN-5BBMarka: TEAC
Gwarancja producenta, miesiące: 12
Materiał: MDF, kamień
Dodaj do ulubionych Dla porównania 149 990 szmer. W magazynie W koszyku Kup Szybki podgląd TEAC AX-505 SrebrnyMarka: TEAC
Wyjście słuchawkowe: 3,5
Gwarancja producenta, miesiące: 12
Dodaj do ulubionych Dla porównania 140 800 szmer. W magazynie W koszyku Kup Szybki podgląd TEAC PE-505Marka: TEAC
Gwarancja producenta, miesiące: 12
Materiał: stal
Dodaj do ulubionych Dla porównania 149 990 szmer. W magazynie W koszyku Kup Szybki podgląd Sprzedaż TEAC AX-505 CzarnyMarka: TEAC
Wyjście słuchawkowe: 3,5
Moc wyjściowa, mW: 360
Dodaj do ulubionych Dla porównania 129 990 szmer. 140 800 RUB. -8% W magazynie W koszyku Kup Szybki podgląd
